Rritja dhe edukimi i fëmijëve është një nga detyrat që u kërkohet prindërve. Allahu e ka urdhëruar këtë në Kur’an, dhe edhe i Dërguari (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) e ka urdhëruar këtë. Allahu thotë:
“O ju që besuat! Ruani veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lëndë djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët; pranë tij janë engjëj të rreptë dhe të ashpër, që nuk e kundërshtojnë Allahun për atë që Ai u urdhëron, por veprojnë çka u urdhërohet.”
[Et-Tahrim, 66:6]
Imam Taberiu ka thënë, duke komentuar këtë ajet:
“Këtu Allahu thotë: O ju që besuat në Allahun dhe në të Dërguarin e Tij, ‘Ruani veten tuaj’ – mësoni njëri-tjetrin atë që do t’i mbrojë ata që e zbatojnë nga Zjarri dhe do t’i ruajë ata prej tij, nëse kjo bëhet në bindje ndaj Allahut. Fjalët ‘dhe familjet tuaja nga zjarri’ do të thonë: dhe mësoni familjet tuaja që të bëjnë vepra bindjeje ndaj Allahut në mënyrë që të ruhen nga Zjarri.”
(Tefsiri i Taberiut, 18/165)
El-Kurtubiu ka thënë:
“Mukatili ka thënë: Kjo është një detyrë që njeriu e ka ndaj vetes, ndaj fëmijëve të tij, ndaj familjes dhe skllevërve të tij, meshkuj e femra. Ilkija ka thënë: Ne jemi të detyruar t’i mësojmë fëmijët dhe familjet tona përkushtim fetar dhe mirësjellje, si dhe rregullat bazë të sjelljes. Kjo është ajo që Allahu thotë:
“Urdhëroje familjen tënde të falë namazin dhe për atë bëhu i durueshëm.”
[Ta-Ha, 20:132]
Dhe Allahu i tha të Dërguarit (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të):
“Dhe paralajmëroje farefisin tënd më të afërt.”
[Esh-Shu’ara, 26:214]
Dhe i Dërguari (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka thënë:
“Dhe mësojini (fëmijët) të falin namazin kur të jenë shtatë vjeç.”
(Tefsiri i Kurtubiut, 18/196)
Muslimani – çfarëdo muslimani – është daije (thirrës në fe) i cili thërret njerëzit drejt Allahut. Njerëzit e parë që ai duhet t’i thërrasë janë fëmijët dhe familja e tij që janë afër tij. Kur Allahu i urdhëroi të Dërguarit të Tij (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) që të thërrasë njerëzit, Ai tha:
“Dhe paralajmëroje farefisin tënd më të afërt.”
[Esh-Shu’ara, 26:214]
sepse ata janë njerëzit e parë ndaj të cilëve ai duhet të bëjë mirë dhe të tregojë mëshirë.
I Dërguari (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) u dha prindërve përgjegjësinë e edukimit të fëmijëve dhe e bëri këtë detyrim për ta.
Është transmetuar se Abdull-llah ibn Umeri ka thënë: E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) duke thënë:
“Secili prej jush është bari dhe secili prej jush është përgjegjës për kopenë e tij. Sundimtari është bari dhe është përgjegjës për kopenë e tij. Burri është bari i familjes së tij dhe është përgjegjës për kopenë e tij. Gruaja është barinje e shtëpisë së burrit të saj dhe është përgjegjëse për kopenë e saj. Shërbëtori është bari i pasurisë së zotërisë së tij dhe është përgjegjës për kopenë e tij.” Ai tha: dhe mendoj se tha gjithashtu: “Burri është bari i pasurisë së babait të tij dhe është përgjegjës për kopenë e tij. Secili prej jush është bari dhe është përgjegjës për kopenë e tij.”
(Transmetuar nga Buhariu, 583; Muslimi, 1829)
Si të disiplinojmë fëmijët
Pjesë e detyrës suaj është që t’i edukoni që në moshë të vogël që ta duan Allahun dhe të Dërguarin e Tij, dhe të duan mësimet e Islamit. Duhet t’u tregoni se Allahu ka Xhenet dhe Xhehenem; se Zjarri i Tij është i nxehtë dhe lëndë djegëse e tij janë njerëzit dhe gurët. Rrëfimi vijues përmban një mësim të rëndësishëm.
Ibn el-Xheuzi ka thënë:
“Kishte një mbret që kishte shumë pasuri dhe një vajzë, por asnjë fëmijë tjetër. Ai e donte shumë dhe e lejonte të shijonte çdo lloj argëtimi. Kjo vazhdoi për një kohë të gjatë. Pranë mbretit banonte një adhurues i devotshëm dhe një natë, teksa po lexonte me zë të lartë, tha:
‘O ju që besuat! Ruani veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lëndë djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët.’
[Et-Tahrim, 66:6]
Vajza e dëgjoi recitimin dhe i tha shërbyesve të saj: ‘Ndaleni!’ Por ata nuk ndaluan. Adhuruesi e përsëriti ajetin, dhe vajza vazhdonte të kërkonte që të ndalej, por ata nuk ndaluan. Ajo vuri duart në jakë dhe shqeu rrobën e saj. Ata shkuan te babai i saj dhe ia treguan ngjarjen. Ai shkoi tek ajo dhe i tha: “E dashura ime, çfarë ndodhi sonte? Çfarë të bëri të qash?” dhe e përqafoi. Ajo tha: “Të betohem për Allahun, o babai im, më thuaj, a ka Allahu një zjarr që lëndë djegëse ka njerëzit dhe gurët?” Ai tha: “Po.” Ajo pyeti: “Pse nuk ma the më herët? Pasha Allahun, nuk do të ha më ushqim të mirë, as nuk do të fle në ndonjë shtrat të butë derisa të di nëse vendbanimi im është në Xhenet apo në Xhehenem.”
(Safvetu’s-Safveh, 4/437–438)
Duhet t’i largoni ata nga vendet e imoralitetit dhe devijimit; mos i lini të rriten me të këqijat që shfaqen në televizor etj., dhe më pas të prisni prej tyre që të bëhen të drejtë, sepse kush mbjell ferra, nuk mund të korrë rrush. Kjo duhet të bëhet kur janë të vegjël, që ta kenë më të lehtë kur të rriten dhe të mësohen me këtë; do t’ju jetë më e lehtë t’u jepni udhëzime dhe t’ua ndaloni gjërat, dhe atyre do t’u jetë më e lehtë t’ju binden.
Është transmetuar se Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur prej tij) ka thënë: I Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka thënë:
“Mësojini fëmijët tuaj të falen kur të jenë shtatë vjeç, dhe rrihni (lehtë) nëse nuk e bëjnë kur të jenë dhjetë vjeç, dhe ndajini në shtrat.”
(Transmetuar nga Ebu Davudi, 495; shpallur sahih nga shejh Albani në Sahih el-Xhami’, 5868)
Por edukatori duhet të jetë i mëshirshëm, i butë, i sjellshëm dhe i afërt, jo i ashpër, i pakujdesshëm apo sharës, por të debatojë në mënyrën më të mirë, larg fyerjeve, qortimeve dhe rrahjes, përveç nëse fëmija është nga ata që qëllimisht kundërshton dhe refuzon urdhrat e babait, dhe neglizhon detyrimet dhe bën gjëra të ndaluara (haram); në atë rast është më mirë të përdoren masa më të rrepta, por pa i shkaktuar dëm.
El-Minavi ka thënë:
“Për një baba që ta disiplinojë fëmijën kur ai arrin moshën e dallimit do të thotë ta rrisë atë me cilësitë e besimtarëve të drejtë dhe ta mbrojë nga përzierja me të këqijtë; duhet t’i mësojë Kur’anin, sjelljet e mira, gjuhën arabe, t’i japë të dëgjojë Sunetin dhe fjalët e Selefëve, dhe t’i mësojë rregullat fetare që nuk bën pa to. Duhet ta paralajmërojë, pastaj ta godasë (lehtë) nëse nuk falet etj. Kjo është më e mirë për të sesa të japë një sa’ (masë ushqimi) sadaka, sepse nëse e edukon siç duhet, veprat e tij do të jenë sadaka e përhershme për të; ndërsa shpërblimi për një sa’ është i kufizuar, kjo do të zgjasë për sa kohë që fëmija jeton. Disiplina është ushqim për shpirtin dhe përgatitje për Ahiretin.
“O ju që besuat! Ruani veten dhe familjet tuaja nga zjarri…”
[Et-Tahrim, 66:6]
Të mbrosh veten dhe familjen do të thotë t’i kujtosh atyre Xhehenemin. Disiplina përfshin këshillimin, paralajmërimin, kërcënimin, goditjen (lehtë, nëse është e nevojshme), ndalimin, dhënien dhe butësinë. Disiplinimi i dikujt që është i mirë dhe fisnik është ndryshe nga disiplinimi i dikujt që është kokëfortë dhe i vrazhdë.”
(Fajdu’l-Kadir, 5/257)
Goditja (lehtë) është një mënyrë korrigjimi për fëmijën; nuk është qëllim në vetvete, por përdoret vetëm nëse fëmija është kokëfortë dhe i pabindur.
Në Islam ekziston një sistem ndëshkimi, dhe ka shumë ndëshkime si hudud për kurvërinë, vjedhjen, shpifjen etj. Të gjitha këto janë të parashikuara për të ndrequr njerëzit dhe për të ndalur të keqen.
Për çështje të tilla, i Dërguari (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) i ka këshilluar prindërit që t’i largojnë fëmijët nga veprat e këqija.
Është transmetuar nga Ibn Abasi se i Dërguari i Allahut (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka thënë:
“Vareje kamxhikun tënd aty ku e sheh familja jote, sepse kjo do t’i disiplinojë ata.”
(Transmetuar nga Taberaniu, 10/248; zinxhiri i tij është klasifikuar si hasen nga Hajthemi në Mexhma’ ez-Zevaid, 8/106)
Shejh Albani ka thënë në Sahih el-Xhami’, 4022, se është hasen.
Pra, rritja e fëmijëve duhet të jetë një ekuilibër mes inkurajimit dhe paralajmërimit. Elementi më i rëndësishëm është që mjedisi ku jetojnë fëmijët të jetë i mirë, duke ofruar mjete që i udhëzojnë – kjo do të thotë që edukatorët e tyre, përfshirë prindërit, të jenë të përkushtuar fetarisht.
Një nga mënyrat që prindi të ketë sukses në edukimin e fëmijëve është përdorimi i një pajisjeje për të dëgjuar audio me mësime, recitime Kur’ani, hytbe dhe ligjërata të dijetarëve – sepse ka shumë të tilla të disponueshme.
