Zemërimi është një nga pëshpëritjet e liga të Shejtanit, i cili çon në shumë të këqija dhe tragjedi, të cilat vetëm Allahu i di në tërësinë e tyre. Për këtë arsye, Islami ka folur gjerësisht për këtë cilësi të keqe, dhe Pejgamberi (paqja qoftë mbi të) ka përshkruar ilaçe për këtë “sëmundje” dhe mënyra për të kufizuar efektet e saj. Më poshtë janë disa prej tyre:
1. Kërkimi i mbrojtjes nga Allahu kundër Shejtanit:
Sulejman ibn Serdi ka thënë: “Po rrija me Pejgamberin (paqja qoftë mbi të), dhe dy burra po fyenin njëri-tjetrin. Njëri prej tyre u skuq në fytyrë dhe venat e qafës iu frynë. Pejgamberi (paqja qoftë mbi të) tha: ‘E di një fjalë që, nëse ai do ta thoshte, ajo që po ndjen do të largohej. Nëse do të thoshte: “Kërkoj mbrojtje tek Allahu nga Shejtani i mallkuar”, ajo që po ndjen (dmth zemërimi) do të largohej.’” (E transmeton Buhariu, el-Feth, 6/337)
Pejgamberi (paqja qoftë mbi të) tha: “Nëse njeriu zemërohet dhe thotë: ‘Kërkoj mbrojtje tek Allahu’, zemërimi i tij do të largohet.” (Sahih el-Xhami‘ es-Sagir, nr. 695)
2. Të qëndruarit në heshtje:
I Dërguari i Allahut (paqja qoftë mbi të) ka thënë: “Nëse ndonjëri prej jush zemërohet, le të qëndrojë i heshtur.” (E transmeton Imam Ahmedi, el-Musned, 1/329; shiko gjithashtu Sahih el-Xhami‘, 693, 4027)
Sepse në shumicën e rasteve, njeriu i zemëruar humb kontrollin dhe mund të thotë fjalë kufri (nga të cilat kërkojmë mbrojtje tek Allahu), ose sharje, ose fjalën e divorcit (talaq) që do të shkatërronte familjen e tij, ose fjalë shpifjeje që do t’i sillnin armiqësi dhe urrejtje nga të tjerët. Pra, me pak fjalë, heshtja është zgjidhja që ndihmon për të shmangur të gjitha këto.
3. Mos lëvizja (ndryshimi i pozicionit):
I Dërguari i Allahut (paqja qoftë mbi të) ka thënë: “Nëse ndonjëri prej jush zemërohet dhe është në këmbë, le të ulet që t’i largohet zemërimi; nëse nuk i largohet, le të shtrihet.”
Transmetuesi i këtij hadithi është Ebu Dherri (Allahu qoftë i kënaqur me të), dhe ka një tregim të lidhur me të: Ai po çonte devetë e tij për t’i ujitur në një enë që e zotëronte, kur disa njerëz erdhën dhe thanë njëri-tjetrit: “Kush mund të konkurrojë me Ebu Dherrin për të sjellë kafshët për të pirë dhe ta bëjë të humbë durimin?” Njëri tha: “Unë mundem,” kështu që ai solli kafshët e tij dhe u përpoq të konkurronte me Ebu Dherrin, me pasojë që ena e ujit u dëmtua. Ebu Dherri ishte në këmbë, pastaj u ul dhe më pas u shtri. Dikush e pyeti: “O Ebu Dherr, pse u ule pastaj u shtrive?” Ai tha: “I Dërguari i Allahut (paqja qoftë mbi të) ka thënë: …” dhe tregoi hadithin. (Hadithi dhe ky tregim ndodhen në Musnedin e Ahmedit, 5/152; shiko gjithashtu Sahih el-Xhami‘, nr. 694)
Sipas një transmetimi tjetër, Ebu Dherri po ujiste kafshët e tij kur një burrë tjetër e zemëroi, kështu që ai u ul… (Fajd el-Kadir, el-Menavi, 1/408)
Kjo këshillë ndihmon për të parandaluar që personi i zemëruar të humbasë kontrollin. Ulja e zvogëlon mundësinë për të vepruar me impuls, ndërsa shtrirja e ul edhe më tej rrezikun për veprime të pakontrolluara. El-Alama Hatabi (Allahu e mëshiroftë) ka thënë në komentarin e tij mbi Sunenin e Ebu Daudit: “Ai që qëndron në këmbë është në pozicion për të goditur dhe për të shkatërruar, ndërsa ai që ulet ka më pak mundësi, dhe ai që shtrihet, asnjërën nuk mund ta bëjë.”
4. Zbatimi i këshillës së Pejgamberit (paqja qoftë mbi të):
Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të) transmeton se një burrë i tha Pejgamberit (paqja qoftë mbi të): “Më këshillo.” Ai tha: “Mos u zemëro.” Burri e përsëriti kërkesën disa herë, dhe çdo herë Pejgamberi i tha: “Mos u zemëro.” (E transmeton Buhariu, Feth el-Bari, 10/456)
Sipas një transmetimi tjetër, burri tha: “Mendova për atë që tha Pejgamberi (paqja qoftë mbi të), dhe kuptova se zemërimi përmbledh të gjitha të këqijat.” (Musned Ahmedi, 5/373)
5. Mos u zemëro dhe do të kesh Xhenetin (hadith sahih, shiko Sahih el-Xhami‘, 7374. Ibn Hexheri e atribuon tek Taberaniu, shiko el-Feth 4/465):
Të kujtuarit e shpërblimit që Allahu u ka premtuar të devotshmëve që largohen nga shkaktarët e zemërimit dhe përpiqen ta kontrollojnë atë, është nga mënyrat më efektive për ta shuar atë. Një nga hadithet është:
“Kush e kontrollon zemërimin e tij kur ka mundësinë të veprojë sipas tij, Allahu do ta mbushë zemrën e tij me kënaqësi Ditën e Ringjalljes.” (E transmeton Taberaniu, 12/453; shiko gjithashtu Sahih el-Xhami‘, 6518)
Një tjetër shpërblim madhështor përmendet në fjalët e Pejgamberit (paqja qoftë mbi të):
“Kush e kontrollon zemërimin e tij kur ka mundësinë të veprojë, Allahu do ta thërrasë para gjithë njerëzve Ditën e Ringjalljes dhe do t’i japë të zgjedhë cilëndo prej Huretëve që dëshiron.” (E transmeton Ebu Daudi, 4777. Është klasifikuar si hasen në Sahih el-Xhami‘, 6518)
6. Të diturit e vlerës së lartë që ka ai që e përmban veten:
Pejgamberi (paqja qoftë mbi të) ka thënë:
“Njeriu i fortë nuk është ai që i mund të tjerët në mundje, por ai që kontrollon veten kur zemërohet.” (E transmeton Ahmedi, 2/236; hadithi është mutefekun alejhi)
Ai gjithashtu ka thënë:
“Njeriu më i fortë është ai që, kur zemërohet, i skuqet fytyra dhe i fryhen damarët, por ai arrin të mposhtë zemërimin.” (E transmeton Ahmedi, 5/367, klasifikuar si hasen në Sahih el-Xhami‘, 3859)
Enesi transmeton se Pejgamberi (paqja qoftë mbi të) kaloi pranë disa njerëzve që po mundeshin. Ai pyeti: “Çfarë është kjo?” Ata thanë: “Filani është më i forti, i mund të gjithë.” Pejgamberi tha:
“T’ju tregoj kush është edhe më i fortë? Njeriu që kur i bëhet padrejtësi, kontrollon zemërimin e tij, e ka mposhtur Shejtanin e vet dhe Shejtanin e tjetrit që e zemëroi.” (E transmeton Bazzari; Ibn Hexheri tha se zinxhiri i transmetimit është sahih. Feth, 10/519)
7. Të ndjekurit shembullin e Pejgamberit (paqja qoftë mbi të) në rast zemërimi:
Pejgamberi është udhëheqësi ynë dhe ka treguar shembullin më të lartë në këtë çështje. Anesi (Allahu qoftë i kënaqur me të) ka thënë:
“Po ecja me Pejgamberin (paqja qoftë mbi të), dhe ai kishte një mantil najranas me jakë të ashpër. Një beduin e kapi fort nga mantili, dhe pashë shenjat që i lanë në qafë. Pastaj beduini i kërkoi diçka nga pasuria e Allahut. Pejgamberi (paqja qoftë mbi të) u kthye, buzëqeshi dhe urdhëroi që t’i jepej diçka.” (Mutefekun alejhi. Feth el-Bari, 10/375)
8. Të diturit se përmbajtja e zemërimit është prej shenjave të devotshmërisë (taqwa):
Të devotshmit (el-muttakun) janë ata që Allahu i ka lavdëruar në Kur’an dhe i ka përmendur me cilësi të larta. Për ta është përgatitur Xheneti, i gjerë sa qiejt dhe toka. Një nga cilësitë e tyre është:
“Ata të cilët japin (në rrugën e Allahut) në mirëqenie dhe në vështirësi, të cilët përmbajnë zemërimin dhe i falin njerëzit; Allahu i do bamirësit.”
(Ali Imran: 134, përkthim: Sherif Ahmeti)
Një tjetër cilësi e tyre është:
“…kur zemërohen, ata falin.”
(Esh-Shura: 37, përkthim: Sherif Ahmeti)
Këta janë ata që Allahu i ka përshkruar me moral dhe vepra të mira, të cilët njerëzit i admirojnë dhe përpiqen t’i imitojnë.
9. Dëgjimi i këshillave (përkujtuesve):
Zemërimi është pjesë e natyrës njerëzore, dhe njerëzit ndryshojnë në nivelin e tij. Mund të jetë e vështirë të mos zemërohesh, por besimtarët e sinqertë e kujtojnë Allahun kur këshillohen dhe nuk e kalojnë kufirin. Ja një shembull:
Ibn Abasi (Allahu qoftë i kënaqur me të) transmeton se një burrë kërkoi leje për të folur me Omer ibn el-Khattabin (Allahu qoftë i kënaqur me të), pastaj i tha: “O bir i el-Khattabit, nuk po na jep shumë dhe nuk po gjykon drejt mes nesh.” Omeri u zemërua aq shumë sa deshi ta godiste, por Hurr ibn Kajsi, një nga të pranishmit, i tha:
“O udhëheqës i besimtarëve, Allahu i tha Profetit të Tij:
‘Bëhu i falshëm, urdhëro për të mirën dhe largohu nga të paditurit’
(Araf: 199, përkthim: Sherif Ahmeti).
Ky njeri është nga të paditurit.”
Pas kësaj, Omeri nuk bëri më asgjë. Ai ishte njeri që zbatonte Librin e Allahut. (E transmeton Buhariu, el-Feth, 4/304)
Ndryshe nga ky ishte një hipokrit (munafik) i cili, kur iu tregua hadithi i Pejgamberit (paqja qoftë mbi të), një prej shokëve i tha: “Kërko mbrojtje tek Allahu nga Shejtani.” Ai iu përgjigj: “A mendon se jam i çmendur? Largoju!” (E transmeton Buhariu, el-Feth, 1/465). Kërkojmë mbrojtje tek Allahu nga dështimi.
10. Të diturit e pasojave të këqija të zemërimit:
Pasojat negative të zemërimit janë të shumta. Ai mund të dëmtojë vetveten dhe të tjerët. Njeriu i zemëruar mund të thotë fjalë fyese apo të shara, të godasë fizikisht, madje edhe të vrasë. Ja një histori:
Ilkime ibn Uajli transmeton nga babai i tij (Allahu qoftë i kënaqur me të):
“Isha ulur me Pejgamberin (paqja qoftë mbi të), kur erdhi një burrë që kishte lidhur një tjetër me litar. Ai tha: ‘O i Dërguari i Allahut, ky njeri vrau vëllain tim.’ Pejgamberi e pyeti: ‘E vrave ti?’ Ai tha: ‘Po, e vrava.’ Pejgamberi e pyeti: ‘Si e vrave?’ Ai tha: ‘Po godisnim një pemë për të rënë gjethet për kafshët, dhe ai më shau. Unë e godita në kokë me sëpatë dhe e vrava.’” (E transmeton Muslimi, nr. 1307, botimi i El-Baki)
Zemërimi mund të çojë edhe në më pak se vrasje – plagosje, thyerje kockash, prishje pasurie etj. Nëse shkaktari i zemërimit largohet, njeriu zemërohet me vetveten: gris rrobat, godet veten, bie pa ndjenja, thyen orendi, pjata etj.
Në raste ekstreme, zemërimi sjell katastrofa shoqërore si prishje martese. Pyet shumë prej atyre që i kanë ndarë gratë e tyre – shumica do të thonë: “Isha i zemëruar.” Kjo sjell vuajtje për fëmijët, pendim, jetesë të vështirë – të gjitha nga zemërimi. Nëse do të kishin kujtuar Allahun dhe kërkuar strehim tek Ai, nuk do të kishte ndodhur kjo. Shkelja e Sheriatit sjell vetëm humbje.
Dëmet shëndetësore që vijnë nga zemërimi përmenden nga mjekët: tromboza, tension i lartë, rrahje të shpejta të zemrës, hiperventilim – që mund të çojnë në infarkt, diabet etj. Kërkojmë shëndet nga Allahu.
11. Të menduarit për veten në momentet e zemërimit:
Nëse njeriu i zemëruar do ta shihte veten në pasqyrë, do ta urrente pamjen e vet. Do të shihte fytyrën e ndryshuar, dridhjet, sytë që shkëlqejnë, sjelljen e çrregullt – dhe do ta përçmonte veten. Eshte e ditur se shëmtia e brendshme është edhe më e rëndë se ajo e jashtme. Sa i lumtur duhet të jetë Shejtani kur një njeri është në atë gjendje! Kërkojmë strehim tek Allahu nga Shejtani dhe nga dështimi.
12. Duaja:
Duaja është arma e besimtarit. Me të ai kërkon nga Allahu mbrojtje nga e keqja, sjellja e shëmtuar, dhe kërkon që të mos bjerë në kufër apo në mëkat nga zemërimi. Një nga tre gjërat që e shpëtojnë njeriun është: të jesh i drejtë kur je i kënaqur dhe kur je i zemëruar. (Sahih el-Xhami‘, 3039)
Një nga duatë e Pejgamberit (paqja qoftë mbi të) ishte:
“O Allah, për hir të dijes Tënde për të padukshmen dhe pushtetit Tënd mbi krijesat, më mbaj gjallë sa të jetë jeta e mirë për mua dhe më jep vdekjen kur vdekja të jetë më e mirë për mua.
O Allah, të kërkoj të të kem frikë në të fshehtë dhe në të dukshme.
Të kërkoj të them të vërtetën kur jam i kënaqur dhe kur jam i zemëruar.
Të kërkoj të mos jem i tepruar në varfëri e as në pasuri.
Të kërkoj begati të pandërprera dhe kënaqësi të vazhdueshme.
Të kërkoj të jem i kënaqur me caktimin Tënd dhe jetë të mirë pas vdekjes.
Të kërkoj gëzimin e shikimit të Fytyrës Tënde dhe mallin për të takuar Ty, pa kaluar në sprova të dëmshme apo sëmundje të rrënuara.
O Allah, na zbukuro me zbukurimin e besimit dhe na bëj prej të udhëzuarve.
Falënderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve.”
