Pa dyshim, çështja e dhënies së emrave është një nga çështjet më të rëndësishme në jetën e njerëzve. Emri i një personi është një titull që tregon diçka për të dhe është thelbësor për komunikimin me të.
Ai është një zbukurim dhe simbol për personin, përmes të cilit ai thërret në këtë botë dhe në jetën tjetër. Ai tregon për fenë të cilës i përket, dhe i bën të ndihet pjesë e atij besimi. Ai jep një përshtypje për të tek të tjerët dhe në syrin e tyre është si një veshje – nëse është shumë e gjatë ose shumë e shkurtër, nuk duket e përshtatshme.
Si duhet emëruar një fëmijë në Islam
Parimi themelor lidhur me emrat është se ata janë të lejueshëm, por ka disa çështje që janë të ndaluara sipas Shari’ah-së dhe duhet të shmangen kur zgjidhen emrat. Këto përfshijnë:
- Skllavërimi ose adhurimi i gjithçkaje tjetër përveç Allahut, duke përfshirë profetët dhe engjëjt. Nuk është e lejueshme që të jesh skllav ose të adhurosh askënd apo asgjë tjetër përveç Allahut. Ndër emrat që shprehin skllavërim ose adhurim përveç Allahut janë ‘Abd al-Rasul (“skllavi i Pejgamberit”), ‘Abd al-Nabi (“skllavi i Profetit”) dhe ‘Abd al-Amier (“skllavi i princit”) dhe emra të tjerë që nënkuptojnë adhurim ose dorëzim për diçka tjetër përveç Allahut. Personi që ka një emër të tillë duhet ta ndryshojë atë. Sahabi i madh ‘Abd al-Rahman ibn ‘Awf (Allahu qoftë i kënaqur me të) tha: Emri im ishte ‘Abd ‘Amr – ose sipas një raporti, ‘Abd al-Ka’bah – dhe kur u bëra mysliman, Pejgamberi i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qoftë mbi të) më quajti ‘Abd al-Rahman. (Transmetuar nga al-Hakimi, 3/306. Al-Dhahabi ishte dakord me të)
- Emrat e Allahut që i përkasin vetëm Atij, qoftë Ai i lavdëruar, si al-Khaliq (Krijuesi), al-Raziq (Dhuruesi), al-Rabb (Zoti), al-Rahman (Mëshiruesi), etj., që janë emra që i përkasin vetëm Allahut; emra që përshkruajnë atribute të vërteta vetëm për Allahun, si Malik al-Muluk (Mbreti i mbretërve), al-Qahir (Nënshtruesi), etj. Është haram të quhen njerëzit me këta emra, dhe ato duhet të ndryshohen. Allahu thotë (shpjegimi i kuptimit):
“A di ti ndonjë që është i ngjashëm me Të?” [Maryam 19:65]. - Emra që i përkasin vetëm jobesimtarëve dhe nuk përdoren nga askush tjetër, si ‘Abd al-Masih (“skllavi i Mesihut”), Butrous (Pjetri), Jurjus (Gjergji), dhe emra të tjerë që tregojnë për fe jobesimtare.
- Emra të idhujve dhe zotave të rremë që adhurohen në vend të Allahut, si emri i ndonjë djalli, etj.
Nuk është e lejueshme që njerëzit të quhen me emrat e mësipërm; përkundrazi, kjo është haram dhe kushdo që ka një emër të tillë është i detyruar ta ndryshojë.
Emrat e padeshirueshëm në Islam
- Është makruh (e papëlqyeshme) përdorimi i emrave që kanë kuptime të neveritshme, qoftë për shkak të kuptimit të shëmtuar, ose sepse mund të shkaktojnë tallje nga të tjerët. Këto emra janë në kundërshtim me mësimet e Profetit (paqja dhe bekimet e Allahut qoftë mbi të), i cili na urdhëroi të japim emra të bukur. Shembuj të emrave të tillë janë Harb (“luftë”), Rashash (përtypje ose shi i hollë) dhe Hiyam – emër i një sëmundjeje që prekte deve – dhe emra të tjerë me kuptime të shëmtuara ose të pakëndshme.
- Është makruh përdorimi i emrave me kuptime të joshëse ose provokuese. Kjo ndodh shumë shpesh në emërtimin e vajzave, ku disa emra kanë kuptime seksuale ose provokuese.
- Është makruh që të emërosh dikë qëllimisht me emra të njerëzve të pavlerë, si këngëtarë dhe aktorë/aktrisë, etj. Nëse këta njerëz kanë emra të mirë, është i lejueshëm përdorimi i tyre, por vetëm për shkak të kuptimit të emrit dhe jo për të imituar ata persona.
- Është makruh të jepen emra që përmbajnë kuptime që i referohen mëkateve, si Sariq (“vjedhës”) ose Zalim (“i padrejtë”); ose emra të Fir’aunit, Hamanit dhe Karunit, që ishin mëkatarë.
- Është makruh përdorimi i emrave të kafshëve që njihen për karakteristikat e tyre të pakëndshme, si al-Himar (gomar), al-Kalb (qen), al-Qird (majmun), etj.
- Është makruh përdorimi i emrave që shtohen me fjalët “al-Din” ose “al-Islam” (p.sh., emra në lidhje genitive me këto fjalë), si Nur al-Din (“drita e fesë”), Shams al-Din (“dielli i fesë”), Nur al-Islam (“drita e Islamit”), Shams al-Islam (“dielli i Islamit”), etj., sepse këto emra i japin personit më shumë se sa i takon. Dijetarët e Salafit nuk i pëlqenin këto mbiemra të tilla. Imam al-Nawawi (Allahu e mëshiroftë) nuk e pëlqente mbiemrin e tij Muhyi al-Din (“rilindësi i fesë”); Sheikh al-Islam Ibn Taymiyah (Allahu e mëshiroftë) nuk e pëlqente mbiemrin e tij Taqiy al-Din (“devotshmëria e fesë”), dhe thoshte: “Por familja ime më dha këtë mbiemër dhe u bë i njohur.”
- Është makruh të shtohet ndonjë fjalë te emri i Allahut përveç fjalës ‘Abd (skllav), si në ‘Abd-Allah (‘Abdullah). Shembuj janë Hasab-Allah, Rahmat-Allah (mëshira e Allahut), etj. Po ashtu është makruh të shtohen fjalë te emri al-Rasul (Pejgamberi).
- Është makruh të përdoren emrat e engjëjve, ose të thirren njerëzit me emrat e sureve në Kur’an, si Ta-Ha, Ya-Sin, etj. Këta emra janë Huruf al-Muqatta’ah (shkronja që shfaqen në fillim të disa sureve; kuptimi i tyre njihet vetëm nga Allahu – Përkthyesi), dhe nuk janë emra të Profetit (paqja dhe bekimet e Allahut qoftë mbi të). Shiko Tuhfat al-Mawdud nga Ibn al-Qayyim (Allahu e mëshiroftë), fq. 109.
Këta emra janë makruh, dhe është makruh t’u jepen njerëzve. Por nëse një person ka marrë një emër të tillë nga familja, është i rritur dhe i vështirë për ta ndryshuar, nuk ka nevojë ta ndryshojë.
Kategoritë e emrave të mirë
Ekzistojnë katër kategori emrash të mirë:
- Kategoria e parë (më e mira) janë emrat ‘Abd-Allah dhe ‘Abd al-Rahman. Profeti (paqja dhe bekimet e Allahut qoftë mbi të) tha:
“Emrat më të dashur për Allahun janë ‘Abd-Allah dhe ‘Abd al-Rahman.” (Transmetuar nga Muslimi në Sahihun e tij, 1398). - Kategoria e dytë janë të gjithë emrat që shprehin skllavërim dhe adhurim ndaj Allahut, si ‘Abd al-Aziz, ‘Abd al-Rahim, ‘Abd al-Malik, ‘Abd al-Ilah, ‘Abd al-Salam, etj.
- Kategoria e tretë janë emrat e Profetëve dhe Pejgamberëve – qoftë paqja dhe bekimi i Allahut mbi ta. Pa dyshim, më i miri dhe më i madh prej tyre është Profeti ynë Muhamed (paqja dhe bekimet e Allahut qoftë mbi të); emri Ahmad është gjithashtu një nga emrat e tij. Pastaj vijnë emrat e “pejgamberëve me vullnet të fortë” [krahasuar me Al-Ahqaf 46:35], pra Ibrahimi, Musai, Isa dhe Nuhi (paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi ta), dhe më pas emrat e tjerë të profetëve (paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi ta).
- Kategoria e katërt janë emrat e skllevërve të drejtë të Allahut, përfshirë mbi të gjitha shokët e nderuar të Profetit tonë. Është e mustehab (e pëlqyeshme) përdorimi i emrave të tyre, duke ndjekur shembullin e tyre dhe duke shpresuar të arrijmë një status më të lartë.
- Kategoria e pestë është çdo emër tjetër i mirë që ka një kuptim të drejtë dhe të këndshëm.
Pikat për t’u marrë parasysh kur emërohet një fëmijë në Islam
Është mirë të kihet parasysh një sërë çështjesh kur i japim emra fëmijëve tanë, duke përfshirë:
- Njohja e faktit se ky emër do të qëndrojë me personin për gjithë jetën e tij, dhe mund t’i shkaktojë disa siklet ose probleme që mund ta bëjnë të ndihet keq ndaj babait, nënës ose kujtdo që ia ka dhënë këtë emër.
- Kur zgjedhim emrin duhet ta shikojmë nga disa këndvështrime. Duhet ta shqyrtojmë vetë emrin, dhe gjithashtu të mendojmë se si do të tingëllojë ky emër kur personi të jetë fëmijë, i ri, i rritur, plak dhe baba, dhe se si do t’i përshtatet babait që të quhet “Abu” (Baba i) Kësaj ose Atyre, dhe se si do t’i përshtatet djalit të quhet biri i Kësaj ose Atij, etj.
- Zgjedhja e emrit është e drejtë e babait, sepse fëmija emërohet sipas tij (biri i, ose bija e…). Por është mustehab që babai të përfshijë nënën në vendim dhe të kërkojë mendimin e saj nëse e sheh emrin të mirë, që ajo të ndihet e lumtur.
- Fëmija duhet të emërohet me emrin e babait edhe nëse babai ka vdekur, është divorcuar, ose nuk kujdeset për fëmijën apo nuk e sheh fare. Është plotësisht haram që fëmija të emërohet me emër tjetër përveç babait, përveç në një rast, kur fëmija lind si rezultat i përvetësimit (përvetësim i papërshtatshëm, mëkat – Allahu e ruajt). Në këtë rast fëmija duhet të emërohet me emrin e nënës dhe nuk është e lejueshme që të marrë emrin e babait.
