Nevoja njerëzore për modele për t’u marrë shembull
A ke dëgjuar ndonjëherë për Musain, Jezusin, Konfuciun, Krishtin apo Budën? Po për Gandin, Nënë Terezën apo Martinin Luter King? Nëse jeton në Perëndim, ka shumë mundësi që të dish diçka për këta njerëz dhe arritjet e tyre. Në kërkimin e përjetshëm të njeriut për pavdekshmëri dhe kuptim, shumë udhëheqës dhe heronj, të vërtetë dhe të rremë, kanë dalë në skenën botërore. Respekti dhe nderimi që u tregohet këtyre figurave nga njerëz të çdo kombësie, në çdo kohë, tregon për një nevojë të thellë njerëzore për të besuar tek dikush më i madh se vetja, në një përpjekje për të kaluar kufijtë e ekzistencës së kufizuar të vetvetes. Kjo temë përsëritet në mitet botërore, legjendat, tregimet për heronj dhe në idealizimin e njerëzve që janë ngritur nga ndjekësit e tyre në status supernjerëzor ose hyjnor.
Shumica e njerëzve të arsimuar sot janë skeptikë,
dhe i shohin këto tregime si mbetje të bukura të një epoke më të thjeshtë. Me globalizimin dhe rrjedhën e vazhdueshme të religjioneve dhe ideologjive të reja me të cilat njerëzit ekspozohen, mund të jetë e vështirë të dish çfarë të besosh. Disa e kanë më të lehtë t’i injorojnë të gjitha pyetjet shpirtërore, duke u përqendruar më shumë në marrëdhëniet, karrierën dhe “të ecurit përpara”. Por ne e dimë që materializmi i tepruar shtyp mendjen dhe shpirtin; pavarësisht avancimeve teknologjike, dëshira e thellë për të besuar në një Fuqi më të Lartë, udhëheqje të vërtetë dhe një qëllim përfundimtar në jetë mbetet. Në këtë epokë, kush mund të besohet si udhërrëfyes në çështjet shpirtërore dhe botërore?
Ekziston një udhëheqës,
akoma kryesisht i panjohur për Perëndimin, që është një model i jashtëzakonshëm për t’u marrë shembull dhe që njerëz nga çdo sfond mund ta kuptojnë: Profeti Muhamedi. Detajet e jetës së jashtëzakonshme të Muhamedit janë ruajtur me kujdes dhe janë vënë nën hetimin e historianëve, lindorë dhe perëndimorë. Në kontrast me të tjerët që kanë arritur famë për sukseset e tyre në një fushë të kufizuar, arritjet e Muhamedit përfshijnë të gjitha fushat kryesore të jetës. Historiani Mihail H. Hart shkroi:
“Zgjedhja ime e Muhamedit për të udhëhequr listën e personave më me ndikim në botë mund të habisë disa lexues dhe të vihet në diskutim nga të tjerët, por ai ishte njeriu i vetëm në histori që ishte jashtëzakonisht i suksesshëm si në aspektin fetar ashtu edhe në atë sekular.”
Hart, Mihail, 100: Një Renditje e Personave më me Ndikim në Histori
Pse një europian ose amerikan mesatar di kaq pak për një njeri që jeta e tij ishte kaq e jashtëzakonshme? Frika irracionale dhe propaganda negative, që datojnë nga Kryqëzat dhe janë ekzagjeruar nga mediat, kanë krijuar një “bllokim mendor” për shumë njerëz ndaj gjithçkaje arabe ose islame, dhe shpesh dy termat ngatërrohen gabimisht. Ndërsa hyjmë në epokën e fshatit global, a nuk është koha që ata që krenohen se janë të pavarur dhe të paanshëm të heqin këto mbetje mendore nga një epokë e kaluar? Të ftojmë të marrësh disa minuta për të eksploruar një kuptim të ri të udhëheqjes fetare, dhe në këtë mënyrë, të shohësh një njeri që do të dojë një e pesta e popullsisë së këtij planeti.
Koncepti i profetisë në Islam
Për një mysliman, një Profet nuk nënkupton kryesisht dikë që mund të parashikojë të ardhmen — megjithëse shumica e parashikimeve të Muhamedit janë përmbushur në mënyra të jashtëzakonshme — por një njeri i dërguar nga Zoti për të thirrur njerëzit në pendim, besim dhe përkushtim në vepra të mira, duke i ndihmuar të rishkruajnë qëllimin për të cilin janë krijuar. Profetët nuk konsiderohen hyjnorë, dhe nuk u bëhet lutje ose adhurim — megjithatë ata ishin njerëz me karakter dhe shpirtësi të jashtëzakonshme, të mbrojtur nga mëkatet, që kryenin mrekulli, merrnin shpallje dhe komunikonin me Zotin. Islami mëson se Zoti është Një, pa shok ose bashkëshorte; asnjë njeri nuk mund të ndajë ndonjë nga cilësitë unike të Krijuesit të zgjuar dhe Mbajtësit të universit tonë të madh dhe kompleks. Muhamedi nuk ishte gjë tjetër veçse shërbëtori dhe i Dërguari i nderuar i Zotit, por ai mishëroi më të mirën e potencialit njerëzor, dhe kjo është ajo që vazhdon ta bëjë tërheqës dhe të afërt edhe sot. Ai ishte i fundit në një zinxhir Profetësh dhe të Dërguarish të dërguar nga Zoti për të gjithë njerëzit në tokë — duke përfshirë Noën, Abrahamin, Musain dhe Jezusin — të cilët bënë një transformim të madh të individëve dhe shoqërisë, dhe Muhamedi ishte i papërsëritshëm si mësues dhe udhëheqës. Duke folur për rolin e tij si Profeti i fundit para Ditës së Gjykimit, tha:
“Parabola ime në lidhje me profetët që më kanë paraprirë është si ajo e një njeriu që ndërtoi një shtëpi bukur dhe mirë, përveç se një tullë në një qoshe mungonte. Njerëzit rrotulloheshin rreth saj dhe mrekulloheshin me bukurinë e saj, por thoshin: ‘Nëse vetëm ajo tullë të ishte vendosur në vendin e saj!’ Unë jam ajo tullë, dhe unë jam i fundit i profetëve.”
Jeta personale e Muhamedit
Muhamedi lindi në vitin 570 pas Krishtit në një familje fisnike në Mekë, dhe ishte një pasardhës i Profetit Abraham. I jetim në moshën gjashtëvjeçare, Muhamedi ishte një i ri i menduar, që punonte si bari dhe ndihmonte xhaxhain me karvanët tregtarë. Si adoleshent, ai refuzoi zakonet amorale të popullit të tij, të cilët ishin zhytur në idhujtari, dhe iu bashkua një rendi kalorësish, duke fituar nofkën “I Besueshmi”. Në moshën 25-vjeçare gjeti punë me një vejushe të pasur 40-vjeçare me emrin Hatixhe, duke menaxhuar biznesin e saj. E impresionuar nga ndershmëria dhe karakteri i tij, Hatixhe i propozon martesën dhe ai pranon. Pavarësisht diferencës në moshë, ata jetuan të lumtur për 25 vjet dhe u bekuan me gjashtë fëmijë. Pas vdekjes së Hatixhes, Muhamedi u martua me disa gra për arsye politike dhe humanitare, siç pritej nga një burrë i pozicionit të tij; të gjitha përveç njërit ishin vejusha dhe të divorcuara. Ai ishte një burrë dhe baba i dashur dhe i kujdesshëm, dhe familja e tij ishte e përkushtuar ndaj tij pavarësisht varfërisë së tij vullnetare, sepse ai praktikonte vetë këshillën e tij, “më i miri prej jush është ai që është më i miri për familjen e tij.”
Muhamedi, Profeti
Muhamedi mori shpalljen e parë nga Zoti në moshën 40-vjeçare, përmes engjëllit Xhibril. Ai vazhdoi të merrte shpallje për 23 vjet, mbi tema që shkonin nga Njësia e Zotit dhe veprat e Tij të mrekullueshme, te tregimet e profetëve të mëparshëm, moraliteti dhe etika, dhe jeta pas vdekjes. Këto shpallje u bënë kolektivisht të njohura si Kur’ani, dhe konsiderohen nga myslimanët si fjala e drejtë e Zotit; fjalët e Profetit u mblodhën veçmas. Thirrja e Muhamedit për monoteizëm dhe reformë shoqërore u kundërshtua fort nga elita e Mekës; pas një përndjekjeje të ashpër 13-vjeçare, ai dhe ndjekësit e tij u ftuan të zhvendoseshin në Medinë, një qytet në veri që ishte shkatërruar nga gjenerata të luftërave ndërfisnore. Muhamedi arriti të zgjidhë konfliktet dhe krijoi një lidhje vëllazërore midis dy fraksioneve të luftuara, si dhe midis vendasve dhe emigrantëve të rinj. Për shoqërinë arabe fisnore, kjo ishte një arritje e jashtëzakonshme. Myslimanët e parë mësuan të zbatojnë rregullën e artë nën udhëheqjen e Profetit: “Askush nuk beson vërtet derisa të dëshirojë për vëllanë e tij atë që dëshiron për veten.”
Trashëgimia e Muhamedit: modeli i Medinës
Për Muhamedin, feja nuk ishte vetëm çështje bindjeje personale, por një mënyrë e plotë jetese, dhe Medina lulëzoi nën drejtimin e tij. Modeli i qeverisjes në Medinë, i bazuar në drejtësi, respekt për dinjitetin njerëzor dhe ndërgjegje për Zotin, u bë modeli që myslimanët kanë kërkuar për udhëzime dhe frymëzim që atëherë. Profeti hartoi kushtetutën e parë në botë ku të drejtat e pakicave fetare u mbrojtën, dhe hyri në traktate dhe aleanca me fise fqinjë. Ai dërgoi letra tek sundimtarët e persëve, egjiptianëve, abisinëve dhe bizantinëve, duke shpallur mesazhin e tij të monoteizmit të pastër dhe duke i ftuar ata të pranonin Islamin. Për herë të parë në histori, gratë, fëmijët, jetimët, të huajt dhe skllevërit fituan të drejta dhe mbrojtje të gjera. Shumë nga shqetësimet e Profetit duken jashtëzakonisht “moderne”: ai dënoi racizmin dhe nacionalizmin, duke thënë “nuk ka epërsi të një arabi ndaj një jo-arabi, apo të një të bardhi ndaj një të zi, përveç në drejtësi.” Ai vendosi ligje që mbrojnë kafshët, pemët dhe mjedisin. Ai inkurajoi tregtinë e lirë dhe investimet etike, por siguroi të drejtat e punëtorëve dhe ndaloi kamatën. Punoi për paqe, por përcaktoi kufijtë e përdorimit të drejtë të forcës kur ishte e nevojshme. Ai bindte njerëzit të heqin dorë nga alkooli, drogat, prostitucioni dhe krimi, dhe promovoi një jetë të shëndetshme. Ai dënoi dhunën në familje, inkurajoi gratë e tij të shprehnin mendimin e tyre dhe u dha grave myslimane shumë të drejta që nuk ëndërroheshin në Evropë për shekuj më vonë, përfshirë të drejtën për të pasur pronë, për të refuzuar martesat e detyruara dhe për të kërkuar divorc për shkak të papajtueshmërisë. Profeti inkurajoi ndjekësit e tij të kërkonin dijeni të dobishme kudo që mund të gjendej, dhe për pasojë myslimanët kurrë nuk përjetuan konflikt mes shkencës dhe fesë, dhe udhëhoqën botën në shumë fusha të dijes për shekuj me radhë. Edhe pse trashëgimia e tij e qëndrueshme është e dukshme në çdo gjë nga arti deri te politika, arritja më e madhe e Muhamedit ishte rivendosja e monoteizmit të pastër. E thjeshtë dhe e kuptueshme si bërthama në qendër të një atomi, koncepti i Zotit të Vetëm është në zemër të kulturës islame. Myslimanët i drejtohen Krijuesit të tyre për udhëzim, pa nevojën e ndërmjetësve apo humbjen e dinjitetit që sjell idhujtaria dhe supersticioni.
Profeti arriti të gjitha këto përmes fuqisë së karakterit dhe shembullit të tij personal; ai frymëzoi tek ndjekësit e tij dashuri, përkushtim dhe një ndjenjë respekti që nuk kishte të barabartë. Ndërsa burra të tjerë do të kishin korruptuar nga fuqia absolute që ai kishte në vitet e fundit, Muhamedi mbeti i përulët, gjithnjë i vetëdijshëm për Burimin e bekimeve të tij. “Unë jam vetëm shërbëtori i Zotit,” tha ai, dhe “Unë jam dërguar vetëm si mësues.” Edhe pse kalonte ditët duke shërbyer njerëzit dhe netët në lutje, predikonte moderim dhe balancë fetare; ndaloi ndjekësit e tij të adoptonin një mënyrë jetese monastike dhe preferonte që ata të krijonin familje të forta dhe të angazhoheshin për përmirësimin e botës përreth tyre, duke qenë thellësisht të ndërgjegjshëm për Zotin.
Në hapësirën e shkurtër të një gjenerate dhe gjatë jetës së tij, Profeti Muhamed me sukses transformoi besimin, mentalitetin dhe kulturën e popullit të Arabisë; brenda 100 vjetësh mesazhi i tij kishte prekur zemrat dhe jetët e miliona njerëzve në Afrikë, Azi dhe pjesë të Evropës. Profeti parashikoi se çdo brez pasardhës do të jetë më i keq se ai paraardhës, dhe sipas parashikimit të tij, myslimanët nuk kanë kuptuar ose nderuar gjithmonë shembullin e tij. Por mësimet, fjalimet dhe zakonet e Muhamedit u shënuan me kujdes nga shokët e tij, dhe u përmbledhën në libra të thënieve autentike që janë në dispozicion në përkthim. Së bashku me Kur’anin, ato formojnë bazën gjithëpërfshirëse të një mënyre jetese të kënaqshme për myslimanët praktikues, ndërsa për të tjerët, ato ofrojnë një pasqyrë tërheqëse në zemrën dhe mendjen e një njeriu të jashtëzakonshëm dhe modeli nga i cili mund të mësohet shumë.
