Nga Dr. Aisha Hamdani
Faza e adoleshencës shpesh shihet si një kohë trazirash dhe shqetësimesh për adoleshentët dhe prindërit e tyre. Prindërit shqetësohen për llojin e shokëve që do të kenë fëmijët e tyre, nëse do të kenë sukses në shkollë dhe nëse do të vendosin të ndjekin arsimin e mëtejshëm, si dhe sa “kontroll” do të kenë mbi vendimet e tyre. Frikërat më të mëdha përfshijnë problemet me drogën apo alkoolin, probleme me sistemin ligjor, marrëdhënie para martesës dhe vetëvrasjen. Përveç këtyre shqetësimeve, prindërit myslimanë do të shqetësoheshin nëse fëmija i tyre do të mbajë hixhabin, do të kryejë namazin me përpikëri dhe në kohë, do të agjërojë gjatë muajit Ramazan, do të shmangë kontaktin me anëtarët e gjinisë së kundërt dhe do të respektojë prindërit dhe të rriturit e tjerë. Përballja me të gjitha këto shqetësime mund të jetë më pak stresuese nëse prindi e di se çfarë të presë ndërsa fëmija i tij hyn në këtë fazë të zhvillimit.
Adoleshenca konsiderohet përgjithësisht të fillojë rreth moshës 12-13 vjeç dhe të përfundojë në 18-19 vjeç. Është një periudhë kalimi midis fëmijërisë dhe të rriturit që nuk është universale. Në shumë kultura dhe shoqëri nuk ekziston kjo fazë zhvillimi, pasi martesa dhe përgjegjësitë e saj vijnë në moshë të hershme. Adoleshenca ekziston në shoqëri të tjera për shkak të faktorëve shoqërorë, ekonomikë dhe kulturorë që krijojnë një hendek midis aftësisë biologjike për riprodhim dhe pritshmërive shoqërore për të riprodhuar. Si myslimanë, ne duhet të reflektojmë mbi vlefshmërinë e kësaj faze, sepse e dimë se përgjegjshmëria (taklef) për mendimet dhe veprimet tona fillon në pubertet (buloogh). Kjo do të thotë se, edhe pse ne mund të mos jemi “të rritur” në kuptimin shoqëror, jemi të tillë në kuptimin shpirtëror. Kjo duhet të ngrejë sinjale alarmi për prindërit, të cilët kuptojnë se detyra e prindërimit në pjesën më të madhe përfundon rreth moshës 12-13 vjeç, varësisht kur fëmija arrin pubertetin. Në atë kohë, i riu do të jetë plotësisht përgjegjës para Allahut për gjithçka që bën. Kjo nuk do të thotë që të qenit prind përfundon atëherë, por nxjerr në pah rëndësinë e viteve të hershme dhe rolin thelbësor që luajnë prindërit. Duhet të ndërtojmë një themel të fortë që fëmijët tanë të bëjnë zgjedhjet e duhura kur të vijë koha.
Për ata që jetojnë në një shoqëri ku adoleshenca konsiderohet një fazë zhvillimi e veçantë, është e dobishme të kuptojnë disa nga karakteristikat e saj të përgjithshme. Perceptimi që kjo kohë në jetë është e trazuar dhe e vështirë lidhet me besimin e përhapur se konflikti mes prindit dhe adoleshentit është i pashmangshëm dhe vështirësia do të vazhdojë derisa adoleshenti të largohet nga shtëpia. Edhe pse kjo ndodh në disa familje, nuk duhet të merret si normë. Sigurisht që do të lindin mosmarrëveshje ndërsa adoleshenti fillon të kërkojë pavarësi dhe kontroll, të shoqëruar me zgjerimin e aftësisë mendore dhe formimin e identitetit të tij/saj. Prindërit duhet të respektojnë zgjedhjet e adoleshentit dhe të nxisin ndjenjën e përgjegjësisë, për sa kohë që zgjedhjet nuk bien në kundërshtim me parimet e Islamit. Të rinjtë duhet të mësohen që në moshë të hershme vlera themelore islame e bindjes dhe respektit ndaj prindërve, në mënyrë që kur nevoja për korrigjim të jetë e domosdoshme, ai të pranohet lehtësisht. Përdorimi i këtyre dy strategjive duhet të jetë efektiv në parandalimin e konflikteve serioze prind-adoleshent. Një lajm i mirë është se studimet kanë treguar se edhe pse adoleshentët dhe prindërit mund të kenë mendime të ndryshme për detajet e jetës së përditshme, ata pajtohen përgjithësisht për çështjet e vlerave themelore. Kjo është një tjetër sinjal i rëndësishëm që na tregon se duhet të jemi të vetëdijshëm për vlerat që po mësojmë të rinjtë tanë.
Në aspektin shoqëror, gjatë adoleshencës ndodh një riorganizim, pasi kalon më shumë kohë me shokët, udhëheqja e të rriturve reduktohet dhe bëhet më indirekte, dhe pjesëmarrja në grupe të mëdha shoqërore bëhet më e rëndësishme. Grupi i shokëve bëhet më ndikues dhe mund të ushtrojë presion të ndryshëm mbi individin. Një tjetër lajm i mirë është se adoleshentët janë më të prirur të ndjekin presionin shoqëror që është pozitiv sesa atë që nxit sjellje të këqija. Grupi i shokëve është gjithashtu një burim i rëndësishëm informacioni, inkurajimi dhe lidhjeje shoqërore ndërsa personi fillon të mësojë rrugën e tij në botë. Si prindër myslimanë, duhet të jemi të shqetësuar për llojin e informacionit dhe inkurajimit që marrin të rinjtë tanë dhe, në përmasa më të gjera, për llojin e miqësive që krijojnë. Duhet t’i nxisim të formojnë miqësi dhe marrëdhënie me ata që mbajnë vlerat islame që përpiqemi t’u përcjellim. Fëmijët që kanë zhvilluar dashuri për Islamin natyrshëm do të ndjekin këtë rrugë.
Adoleshenca mund të jetë një kohë e mrekullueshme në jetë për prindërit dhe të rinjtë ndërsa kalimi nga fëmijëria në të rritur është duke ndodhur. Nëse farat e Islamit janë mbjellë që nga fillimi dhe janë ujitur dhe ushqyer gjatë rrugës, një bimë e bukur dhe lulëzuese do të shfaqet. Pastaj nuk duhet të ketë shumë shqetësime për çështjet që mund të shfaqen në këtë kohë. Në kundërshtim me besimin që kjo është një kohë konflikti mes prindit dhe adoleshentit, ajo mund të jetë një kohë rritjeje të ndërsjellë, dashurie dhe respekti. Marrëdhënia prind-fëmijë do të ndryshojë në këtë kohë, ndërsa zhvillohet pavarësia dhe përgjegjshmëria, por lidhja e re që krijohet mund të jetë shpërblyese dhe e kënaqshme për të dyja palët. Urojmë që Allahu, subhanehu ve teala, të na ndihmojë të jemi prindër shembullorë dhe të na ndihmojë në rritjen e fëmijëve të drejtë.
