Allahu u ka dhënë fëmijëve të drejta ndaj prindërve të tyre po ashtu siç kanë prindërit të drejta ndaj fëmijëve.
Ibn ‘Umeri tha: “Allahu i ka quajtur abrar (të drejtë) sepse ata nderuan (barru) baballarët dhe fëmijët e tyre. Ashtu si babai yt ka të drejta ndaj teje, po ashtu edhe fëmija yt ka të drejta ndaj teje.” (El-Adab el-Mufred, 94)
I Dërguari i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qoftë mbi të) tha, sipas një hadithi të transmetuar nga ‘Abd-Allah ibn ‘Umeri, “…dhe fëmija yt ka të drejta ndaj teje.” (Muslim, 1159)
Të drejtat e fëmijëve para lindjes
Të drejtat e fëmijës ndaj prindërve përfshijnë disa që vlejnë edhe para se fëmija të lindë, për shembull:
- Zgjedhja e një gruaje të drejtë për të qenë nëna e drejtë.
Abu Hurairah (qoftë Allahu i kënaqur me të) transmetoi se Profeti (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Gruaja martohet për katër arsye: për pasurinë e saj, për prejardhjen e saj, për bukurinë e saj dhe për përkushtimin e saj fetar. Martohu me atë që është e përkushtuar fetarisht, duart tuaja të lëpihen me pluhur (pra, të begatohen).” (Transmetuar nga el-Bukhari, 4802; Muslim, 1466)
Shëjkh ‘Abd el-Ghani ed-Dahlawi tha: “Zgjidh nga gratë ato që janë të përkushtuara fetarisht dhe të drejta, dhe që janë me prejardhje të mirë, sepse nëse një grua ka prejardhje jo të ligjshme, kjo karakteristikë e keqe mund t’i transmetohet fëmijëve të saj. Allahu thotë (përkthim i kuptimit):
‘Mashtruesi – mëkatar nuk martohet veçse me mashtruese – mëkatare ose me një mushrike; dhe mashtruese – mëkatare, nuk e marton askush veçse një mashtrues – mëkatar ose një mushrik.’ [en-Nur 24:3]
Në vend të kësaj, Islami rekomandon përshtatshmërinë për qëllim të harmonisë dhe për të shmangur turpërimin nëse një person martohet në një familje që nuk i përshtatet.” (Sharh Sunan Ibn Majah, 1/141)
Të drejtat e fëmijëve pas lindjes
- Është Sunnet (e preferuar) të bëhet tahnik për fëmijën kur lind:
Anas ibn Malik (qoftë Allahu i kënaqur me të) tha: Djali i Abu Talhës ishte i sëmurë. Abu Talha doli dhe fëmija vdiq, dhe kur Abu Talha u kthye tha, “Çfarë ndodhi me djalin tim?” Umm Sulaym (gruaja e tij) tha, ‘Ai është më qetë se më parë.’ Pastaj i solli darkën dhe ai hëngri, më pas kishte marrëdhënie martesore me të, dhe kur përfundoi ajo tha, “E varrosën fëmijën.” Në mëngjes, Abu Talha shkoi tek I Dërguari i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) dhe i tregoi çfarë kishte ndodhur. Ai pyeti, “A ke pasur marrëdhënie mbrëmë?” Ai tha, “Po.” Ai tha, “O Allah, bekoi ata.” Më vonë ajo lindi një djalë. Abu Talha më tha, “Më ruaje derisa ta sjell te Profeti (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të).” Ai e solli te Profeti dhe unë dërgova datë me të. Profeti e mori fëmijën dhe pyeti, “A ka diçka me të?” Ata thanë, “Po, pak datë.” Profeti i mori datën, e përtyp dhe pastaj mori nga goja dhe e vendosi në gojën e fëmijës (tahnik), dhe e quajti ‘Abd-Allah.” (Transmetuar nga el-Bukhari, 5153; Muslim, 2144)
Al-Nawawi tha:
“Dijetarët bien dakord se është mustahab (i preferuar) të bëhet tahnik me datë për fëmijën kur lind; nëse nuk është e mundur atëherë me ndonjë ëmbëlsirë të ngjashme. Datat duhet të përtypen derisa të zbuten mjaftueshëm për t’u gëlltitur, pastaj goja e fëmijës duhet të hapet dhe një pakicë e datës të vendoset në gojën e tij.” (Sharh al-Nawawi ‘ala Muslim, 14/122-123) - Fëmijës duhet t’i jepet një emër i mirë, si ‘Abd-Allah ose ‘Abd er-Rahman.
Nafi’ transmetoi se Ibn ‘Umeri tha: I Dërguari i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Emrat më të dashur për Allahun janë ‘Abd-Allah dhe ‘Abd er-Rahman.” (Transmetuar nga Muslim, 2132)
Është mustahab të japësh fëmijës emrin e një Profeti:
Anas ibn Malik tha: I Dërguari i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Mëngjesin e kaluar më lindi një fëmijë dhe ia vura emrin babait tim, Ibrahim.” (Transmetuar nga Muslim, 2315)
Është mustahab që fëmija të emërohet në ditën e shtatë, por nuk ka problem nëse emërohet ditën e lindjes, për shkak të hadithit të mësipërm.
Samura ibn Jundub transmetoi se I Dërguari i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Çdo fëmijë është peng për (një kafshë për kurban) që duhet të theret për të në ditën e shtatë, duhet t’i rruhet koka dhe të emërohet.” (Transmetuar nga Abu Dawud, 2838; i klasifikuar si sahih nga shëjkh al-Albani në Sahih al-Jami’, 4541)
Ibn el-Kajjim tha:
“Qëllimi i emërtimit është për të përcaktuar atë që emërtohet, sepse nëse diçka nuk ka emër është e vështirë të i referohesh. Prandaj është e lejueshme të emërohet fëmija ditën që lind, dhe është e lejueshme ta shtysh deri në ditën e tretë, ose ditën e ‘aqiqah, ose para ose pas kësaj. Kjo çështje ka hapësirë të gjerë.” (Tuhfet el-Mawlud, f. 111) - Është Sunnet të rruhet koka e fëmijës në ditën e shtatë dhe të jepet peshë e flokëve në argjend për bamirësi.
‘Ali ibn Ebi Talib tha: I Dërguari i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) theru një delet si ‘aqiqah për el-Hasanin, dhe tha, “O Fatime, rruaj kokën e tij dhe jep peshën e flokëve në argjend për bamirësi.” Ajo e mat dhe pesha ishte një dirham ose pjesë e një dirhami. (Transmetuar nga et-Tirmidhi, 1519; i klasifikuar si hasan nga shëjkh al-Albani në Sahih et-Tirmidhi, 1226) - Është mustahab që babai të bëjë ‘aqiqah-n, siç thuhet në hadithin e mësipërm, “Çdo fëmijë është peng për ‘aqiqah-n e tij.”
Duhet të therën dy dele për djalë dhe një për vajzë.
‘Aishe transmetoi se I Dërguari i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) urdhëroi që të therën dy dele të ngjashme për djalë dhe një për vajzë. (Transmetuar nga et-Tirmidhi, 1513; Sahih et-Tirmidhi, 1221; Abu Dawud, 2834; en-Nasai, 4212; Ibn Majah, 3163) - Rrumbullosja (prerja e penisit)
Abu Hurairah tha: I Dërguari i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Fitraja (gjendja natyrore) është pesë gjëra, ose pesë gjëra janë pjesë e fitrajës: rrumbullosja, rruajtja e qimeve të turpit, tërheqja e qimeve të sqetullës, prerja e thonjve dhe prerja e mustaqeve.” (Transmetuar nga el-Bukhari, 5550; Muslim, 257) - Të drejtat e fëmijës në lidhje me edukimin dhe edukimin shpirtëror
‘Abd-Allah (qoftë Allahu i kënaqur me të) transmetoi se I Dërguari i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Secili prej jush është bari dhe është përgjegjës për tufën e tij. Udhëheqësi i popullit është bari dhe është përgjegjës për ta. Njeriu është bari i shtëpisë së tij dhe përgjegjës për ta. Gruaja është barinë e shtëpisë së burrit dhe fëmijëve dhe është përgjegjëse për ta. Skllavi është bari i pasurisë së zotit të tij dhe përgjegjës për të. Secili prej jush është bari dhe secili është përgjegjës për tufën e tij.” (Transmetuar nga el-Bukhari, 2416; Muslim, 1829)
Prandaj prindërit duhet të kujdesen që të mësojnë fëmijët e tyre detyrat e Islamit dhe virtytet e tjera që rekomandohen në sheriat, dhe çështjet botërore që u nevojiten për të jetuar një jetë të denjë në këtë botë.
Burri duhet të fillojë duke u mësuar gjërat më të rëndësishme, pastaj ato më pak të rëndësishme. Kështu ai fillon duke i mësuar atyre ‘aqidah-n e drejtë (besimin), të lirë nga shirk-u (shkuarja me të tjerë në adhurim) dhe bid’ah (inovacionet e shenjta). Pastaj i mëson adhurimet, veçanërisht namazin. Pastaj i mëson dhe i trajnon në adete të mira dhe karaktere të mira, dhe çdo gjë që është e mirë.
Allahu thotë (përkthim i kuptimit):
“Dhe (mbaje mend) kur Luqmani i tha djalit të tij duke këshilluar: ‘O bir, mos i bashkangjit Allahut të tjerë në adhurim, me të vërtetë bashkimit të tjerëve në adhurim me Allahun është zullum (padrejtësi) i madh.’” [Luqman 31:13]
‘Abd el-Melik ibn er-Rabi’ ibn Sabrah transmetoi nga babai i tij se gjyshi i tij tha: I Dërguari i Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) tha: “Mëso fëmijën të lutet kur të jetë shtatë vjeç, dhe goditi (lehtë) nëse nuk lutet kur të jetë dhjetë vjeç.” (Transmetuar nga et-Tirmidhi, 407; Abu Dawud, 494. I klasifikuar si sahih nga shëjkh al-Albani në Sahih al-Jami’, 4025)
Al-Rubayy bint Mu’awwidh tha: Profeti (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) dërgoi mesazh në mëngjesin e Ashuras në vendet ku jetonin Ansarët (në periferi të Medinës), duke thënë: Kush nuk e agjëroi këtë mëngjes, le të mos hajë për pjesën tjetër të ditës, dhe kush filloi agjërimin mëngjesin e atëhershëm, le ta përfundojë agjërimin. Ajo tha: Ne e mbajtëm këtë agjërim pas kësaj dhe u bënim fëmijëve tanë që të agjërojnë duke u dhënë lodra prej leshi; nëse ndonjëri prej tyre qante për ushqim i jepnim lodrën derisa të vinte koha e prishjes së agjërimit. (Transmetuar nga el-Bukhari, 1859; Muslim, 1136)
El-Saib ibn Yazid tha: “U mora për Haxh me I Dërguarin e Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) kur isha shtatë vjeç.” (Transmetuar nga el-Bukhari, 1759)
- Trajnimi në adete dhe karaktere të mira
Çdo baba dhe nënë duhet të trajnojë fëmijët e tyre në karaktere të lavdërueshme dhe adete të mira, qoftë ndaj Allahut, Profetit të Tij, i Dërguarit të Allahut (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të), ndaj Kur’anit dhe ummetit të tyre (bashkësisë botërore të besimtarëve), dhe ndaj çdo personi që njohin dhe ka të drejta ndaj tyre. Ata nuk duhet të sillen keq me ata me të cilët ndërveprojnë, fqinjët apo shokët e tyre.
Al-Nawawi tha:
“Babai duhet ta disiplinojë fëmijën e tij dhe t’i mësojë atë që i nevojitet për detyrat fetare. Kjo mësimdhënie është detyrim për babain dhe të gjithë ata që kanë përgjegjësi për fëmijët para se fëmija të arrijë moshën e pjekurisë. Kjo u tha nga el-Shafi’i dhe shokët e tij. El-Shafi’i dhe shokët e tij thanë: Kjo mësimdhënie është detyrim edhe për nënën, nëse nuk ka baba, sepse është pjesë e edukimit të fëmijës dhe ato kanë pjesën e tyre në këtë dhe shpërblimi për këtë mësim mund të merret nga pasuria e fëmijës. Nëse fëmija nuk ka pasuri atëherë ai që ka detyrë të shpenzojë për të mund të shpenzojë për edukimin e tij, sepse kjo është nga nevojat e tij.” (Rawdat et-Talibin, 1/291)
Allahu thotë (përkthim i kuptimit):
“Dhe urdhëroji fëmijët e tu të falin namazin kur të arrijnë moshën e pjekurisë…” [Hud 11:87]
